Ngày 20/6/2017, tại Kỳ họp thứ 3 Quốc hội nước CHXHCN Việt Nam Khóa XIV đã thông qua Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ (QL, SDVK, VLN, CCHT), có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2018. Luật bao gồm 08 chương, 76 điều.

Theo đó, phạm vi điều chỉnh của Luật là: “quy định về quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ, tiền chất thuốc nổ, công cụ hỗ trợ; nguyên tắc, trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ, tiền chất thuốc nổ, công cụ hỗ trợ nhằm bảo vệ an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội, bảo vệ quyền con người, quyền công dân và phục vụ phát triển kinh tế - xã hội”; đồng thời, làm rõ các khái niệm về vũ khí, vật liệu nổ, tiền chất thuốc nổ và công cụ hỗ trợ, quy định cụ thể về các nguyên tắc trong quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ, tiền chất thuốc nổ, công cụ hỗ trợ.

Về nguyên tắc quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ, tiền chất thuốc nổ, công cụ hỗ trợ, Luật QL, SDVK,VLN, CCHT kế thừa nội dung còn phù hợp của Pháp lệnh, đồng thời, bổ sung các các nguyên tắc: nghiên cứu, chế tạo, sản xuất, kinh doanh, trang bị, mang, xuất khẩu, nhập khẩu, vận chuyển, sửa chữa, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ, tiền chất thuốc nổ, công cụ hỗ trợ phải được cơ quan có thẩm quyền cấp giấy phép, giấy xác nhận; vũ khí, vật liệu nổ, tiền chất thuốc nổ, công cụ hỗ trợ và các loại giấy phép, giấy xác nhận, giấy chứng nhận, chứng chỉ bị mất phải được kịp thời báo cáo cho cơ quan quản lý có thẩm quyền; vũ khí, vật liệu nổ, tiền chất thuốc nổ, công cụ hỗ trợ phải được thử nghiệm, kiểm định, đánh giá và đăng ký theo quy định của pháp luật về quản lý chất lượng sản phẩm, hàng hóa trước khi được phép sản xuất, kinh doanh, sử dụng tại Việt Nam.

Về các hành vi bị nghiêm cấm

Trên cơ sở kế thừa quy định về các hành vi bị nghiêm cấm trong Pháp lệnh còn phù hợp, để đáp ứng yêu cầu thực tiễn, phục vụ công tác quản lý vũ khí, vật liệu nổ, tiền chất thuốc nổ, công cụ hỗ trợ được chặt chẽ trong bối cảnh hiện nay, Luật QL, SDVK,VLN, CCHT sửa đổi, bổ sung cơ bản các hành vi bị nghiêm cấm trong Pháp lệnh, đồng thời, bổ sung 04 nhóm hành vi bị nghiêm cấm tại Điều 5, cụ thể như sau: (1). Cá nhân sở hữu vũ khí, vật liệu nổ, công cụ hỗ trợ, trừ vũ khí thô sơ là hiện vật để trưng bày, triển lãm, đồ gia bảo; (2). Nghiên cứu, chế tạo, sản xuất, mua bán, xuất khẩu, nhập khẩu, tàng trữ, vận chuyển, sửa chữa, sử dụng trái phép hoặc chiếm đoạt vũ khí, vật liệu nổ, tiền chất thuốc nổ, công cụ hỗ trợ hoặc chi tiết, cụm chi tiết để lắp ráp vũ khí, công cụ hỗ trợ; (3). Hướng dẫn, huấn luyện, tổ chức huấn luyện trái phép cách thức chế tạo, sản xuất, sửa chữa hoặc sử dụng vũ khí, vật liệu nổ, tiền chất thuốc nổ, công cụ hỗ trợ dưới mọi hình thức; (4). Cố ý cung cấp thông tin sai lệch về quản lý vũ khí, vật liệu nổ, tiền chất thuốc nổ, công cụ hỗ trợ; không báo cáo, báo cáo không kịp thời, che giấu hoặc làm sai lệch thông tin báo cáo về việc mất, thất thoát, tai nạn, sự cố về vũ khí, vật liệu nổ, tiền chất thuốc nổ, công cụ hỗ trợ.

Về điều kiện, trách nhiệm của người được giao sử dụng vũ khí, vật liệu nổ, công cụ hỗ trợ

Để việc sử dụng VK, VLN, CCHT bảo đảm an toàn, chặt chẽ, Luật quy định về điều kiện của người được giao SDVK, VLN, CCHT; đồng thời, giao Chính phủ quy định việc huấn luyện và cấp chứng nhận về SDVK, VLN, CCHT. Theo đó, Điều 7 Luật QL, SDVK, VLN, CCHT quy định:

(1). Người được giao SDVK,VLN, CCHT phải bảo đảm đủ điều kiện sau đây: Có năng lực hành vi dân sự đầy đủ; Có phẩm chất đạo đức tốt, đủ sức khỏe phù hợp với công việc được giao; Không đang trong thời gian bị áp dụng biện pháp xử lý hành chính, bị truy cứu trách nhiệm hình sự; đã được xóa án tích trong trường hợp bị kết tội theo bản án, quyết định của Tòa án; Đã qua đào tạo, huấn luyện và được cấp giấy chứng nhận về SDVK, VLN, CCHT.

(2). Người được giao SDVK, VLN, CCHT có trách nhiệm: SDVK, VLN, CCHT đúng mục đích, đúng quy định; Khi mang vũ khí, công cụ hỗ trợ phải mang theo giấy chứng nhận, giấy phép sử dụng; Bảo quản VK,VLN, CCHT đúng chế độ, đúng quy trình, bảo đảm an toàn, không để mất, hư hỏng; Bàn giao vũ khí, vật liệu nổ, công cụ hỗ trợ và giấy phép cho người có trách nhiệm quản lý, bảo quản theo đúng quy định sau khi kết thúc nhiệm vụ hoặc hết thời hạn được giao và Chính phủ quy định việc huấn luyện và cấp chứng nhận về SDVK, VLN, CCHT.

Ngoài ra, Luật còn quy định các vấn đề về thu hồi và thủ tục thu hồi vũ khí, vật liệu nổ quân dụng, công cụ hỗ trợ và giấy phép, giấy xác nhận, giấy chứng nhận, chứng chỉ về quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ, tiền chất thuốc nổ, công cụ hỗ trợ ; Về việc mang vũ khí, công cụ hỗ trợ vào, ra khỏi lãnh thổ nước CHXHCN Việt Nam; Về quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ, công cụ hỗ trợ để triển lãm, trưng bày, chào hàng, giới thiệu sản phẩm hoặc làm đạo cụ trong hoạt động văn hóa, nghệ thuật; Về nghiên cứu, chế tạo, sản xuất, kinh doanh, xuất khẩu, nhập khẩu, sửa chữa vũ khí; Về đối tượng được trang bị vũ khí quân dụng; Về nguyên tắc sử dụng vũ khí quân dụng;  Các trường hợp nổ súng quân dụng khi thực hiện nhiệm vụ bảo đảm an ninh, trật tự …

Việc nổ súng có ảnh hưởng trực tiếp đến tính mạng, sức khỏe của con người, bảo đảm, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, Luật quy định cụ thể thành nhóm các trường hợp nổ súng quân dụng khi người thi hành nhiệm vụ độc lập phải cảnh báo bằng hành động, mệnh lệnh lời nói hoặc bắn chỉ thiên trước khi nổ súng vào đối tượng; và trường hợp người thi hành nhiệm vụ độc lập được nổ súng vào đối tượng không cần cảnh báo được quy định cụ thể các trường hợp nổ súng quân dụng khi thực hiện nhiệm vụ bảo đảm an ninh, trật tự.

Luật này có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2018; Về quy định chuyển tiếp, đối với các loại giấy phép, giấy xác nhận, giấy chứng nhận, chứng chỉ về vũ khí, vật liệu nổ, tiền chất thuốc nổ, công cụ hỗ trợ đã được cấp trước ngày Luật này có hiệu lực thi hành mà còn thời hạn thì được tiếp tục sử dụng cho đến hết thời hạn ghi trong giấy phép, giấy xác nhận, giấy chứng nhận, chứng chỉ đó.